Van mobiele telefoons tot magnetrons. Computers besturen bijna alle apparaten die we dagelijks gebruiken. Vandaar dat het in de toekomst waarschijnlijk net zo belangrijk wordt om te kunnen programmeren als om goed Engels te spreken. Wie leert programmeren krijgt inzicht in de ‘achterkant’ van apparaten én goede baanperspectieven. Maar waar begin je?

Veel programmeurs zijn autodidact. Uit onderzoek van Stack Overflow, een wereldwijde codercommunity, onder 64.000 programmeurs bleek onlangs dat maar liefst 90 procent volledig of gedeeltelijk zichzelf leerde programmeren. “Ga je de diepte in dan is het een uitdagend en moeilijk vakgebied. Maar je kunt met online tools inmiddels ver komen”, vertelt Johan Jeuring, hoogleraar Softwaretechnologie voor leren en onderwijs aan de Universiteit van Utrecht. “Er zijn talloze websites en programma’s waarmee de eerste stappen relatief eenvoudig zijn.” Van Codecademy en Coursera tot Scratch en Code.org.

Een echte alfa

Ook Roosmarijn (27) leerde zichzelf de beginselen van het programmeren. “Ik heb een achtergrond in psychologie en organisatiewetenschappen en zag mezelf altijd als een echte alfa. Maar het leek me leuk om eens in het hoofd van de computer te duiken en te kijken of ik zou snappen hoe het werkt. Ik koos daarbij voor Coursera, puur omdat iemand mij vertelde dat je daar gratis de programmeertaal Python kunt leren.” Inmiddels is ze trainee bij Calco. “Ik bleek programmeren heel leuk te vinden én te kunnen. Analytisch puzzelen ligt me uitstekend. Bovendien is het heel concreet: iets is goed of fout. Een leuke afwisseling naast schakelen met mensen in de organisatie.”

Niet vandaag geleerd

Gracia Redder, studentassistent bij de Minor Programmeren aan de Universiteit van Amsterdam, kan het beamen: “Vooral de combinatie van analytisch denken en creativiteit maakt programmeren zo ontzettend leuk. Het is puzzelen en tegelijkertijd iets maken. Maar het is niet vandaag geleerd. Je kunt het op eigen houtje doen maar voor wie meer structuur en ondersteuning wil, worden er ook cursussen aangeboden die je in een periode van een paar weken tot een jaar de basis leren.” Volgens Redder moet je 4 dingen leren om te kunnen programmeren:

1. de manier van denken,
2. het debuggen of het eruit halen van fouten,
3. wat er onder de motorkap gebeurt,
4. de taal.

“De meesten beginnen met denken over welke computertaal geleerd moet worden. Maar dat is niet het belangrijkst. Wie de eerste 3 dingen heeft geleerd, kan eigenlijk elke taal leren”, legt Redder uit. “Het gaat erom dat je de logica snapt.”

Het nieuwe analfabetisme

Een logica die momenteel een belangrijk deel van onze wereld uitmaakt. Vandaar dat programmeren een 21st century skill genoemd wordt, oftewel een vaardigheid die nodig is voor de maatschappij van de toekomst. Digitale ongeletterdheid is het nieuwe analfabetisme. Programmeren is een basisvaardigheid. Jeuring: “Niet alleen om programmeur mee te kunnen worden, waar overigens het aantal vacatures alleen maar voor toeneemt. Maar ook voor andere beroepen is het van groot belang om inzicht te hebben in hoe software en computers werken. Het is voor veel mensen nu nog magie. Iets doet het niet. Wat nu? Wie begrijpt hoe het werkt, kan ook de mogelijkheden zien.”

Als een kind in een snoepwinkel

En de mogelijkheden zijn eindeloos. Thomas (28), developer bij Calco, legt uit: “Ik heb zelf via Codecademy de programmeertaal Python geleerd. Dat werkt ideaal want je wordt stapje voor stapje bij de hand genomen. De materie wordt langzaam complexer en je wordt uitgedaagd zelf na te denken over een oplossing. Op mijn werk wordt nu met een andere programmeertaal gewerkt en ik voel me opnieuw als een kind in een snoepwinkel. Ik wil dit nog proberen en dat nog doen. Ik zit eigenlijk elke avond na werk ook nog thuis te programmeren om te kijken of ik een programmaatje kan ontwikkelen dat automatisch sudoku’s oplost.” Programmeren moet je actief doen en het is belangrijk te blijven pielen. “Het klinkt misschien als een lang proces. Maar dat is precies wat het zo leuk maakt. Ga op internet op zoek naar oplossingen die anderen al gevonden hebben, vraag feedback en leer van elkaar. Alleen dan kom je stapje voor stapje verder”, vertelt Jansen. Een echte coder blijft dan ook altijd in de pielfase hangen. Zo besteedt volgens Stack Overflow 70 procent van de programmeurs elke week minstens 2 uur van zijn vrije tijd aan programmeren. En 20 procent zelfs meer dan 10 uur.

Taal kiezen

Wie begint, kan dus bijna niet meer stoppen met programmeren. Of dat nu in JavaScript, C++ of Haskell is. Er zijn inmiddels meer dan 1.000 verschillende programmeertalen. En elke taal heeft voor- en nadelen. Volgens Stack Overflow bestaat de top 5 gebruikte talen uit: JavaScript (62,5%), SQL (51,2%), Java (39,7%), C# (34,1%) en Python (32%). Maar welke taal moet je dan kiezen? “Daar verschillen de meningen over”, lacht Redder. “Mijn advies? Begin gewoon met een taal. Heb je daar een basis in, dan kun je die denkwijze op alle talen toepassen. Kies een cursus die jou aanspreekt, met leuke opdrachten. En ga voor de onderdompeling. Want alleen dan geef je je hersenen de gelegenheid te wennen aan de nieuwe manier van denken.”

Bouwen aan je toekomst

Eenmaal op weg in de wereld van het programmeren, bouw je direct aan je eigen toekomst. Jeuring: “Wie verder wil gaan dan alleen het bouwen van zeeslagje kan zich aanmelden bij een open source community en een stukje van een groot pakket ontwikkelen. Voor alle software is inmiddels open source beschikbaar waar ze blij zijn met iedere hobbyist die een steentje wil bijdragen. Dat staat heel goed op je cv en je kunt er bovendien een mooi portfolio mee opbouwen, te vergelijken met de map van een artiest.” Maar voor wie dat nog te ver weg klinkt: alleen al de kennismaking met programmeren kan je helpen bij het vinden van een baan. Jansen: “Doordat ik al had uitgevonden hoe leuk ik programmeren vond, kon ik dat tijdens mijn sollicitatie ook enthousiast toelichten.” Ook Roosmarijn heeft het geholpen: “Het gaf mij de zelfverzekerdheid te solliciteren bij Calco. Ik wist per slot van rekening dat ik het kon. Toen ze me belden om uit te nodigen voor een gesprek, was ik zelfs bezig met programmeren. Alhoewel kunnen programmeren absoluut geen vereiste is om bij Calco aan de slag te gaan, bleek dat wel een goede indruk te geven. Kortom, kijk gewoon eens rond en begin met programmeren. Het is makkelijk, veelal gratis en nog leuk ook.”